“Is dit gezond?” Nou… Heb je even?
Vorige week stond ik met Kiwi&zo op een beurs. En van veel mensen kreeg ik de vraag of bepaalde dingen gezond zijn. Ik merk dat ik steeds meer moeite krijg met die vraag, want gezond is niet een simpele ja/nee kwestie.
Gezond is persoonlijk
Heb je diabetes of moet je aankomen? Dan zijn er hele andere producten die gezond voor je zijn. Zijn rode bietjes gezond? Ja! Maar als je last hebt van histamine of fodmaps dan is het niet voor jou. Volg je De Voedselzandloper? Dan is jouw idee van gezond anders dan wanneer je paleo eet. Heb je een allergie voor aardbeien? Dan zijn ze voor jou heel ongezond en voor anderen super gezond.
Gezond, gezonder, gezondst
Ook is een product niet simpelweg gezond of ongezond. Een frikandel is best wel ongezond. Het vlees is niet van goede kwaliteit en alle toevoegingen maken het een scheikunde experiment. Dan is kipfilet van een plofkip al wat gezonder. Geen rare toevoegingen maar wel bomvol omega 6 (= ontstekingsbevorderend). Een wat gezondere keuze is dan biologische kip. Dit bevat al wat meer omega 3 (= ontstekingsremmend). En dan hebben we nog de kippetjes die een natuurlijk eetpatroon volgen van groenvoer, insecten en slakken. Deze bevatten het meeste omega 3 en zijn dus de gezondste keuze.
Pijlers om te kwalificeren
Ok, dus nu weten we dat het niet simpel is om te zeggen of iets gezond is of niet. Maar er zijn wel degelijk pijlers om te kijken of iets gezond is.
Hoe reageer je er op?
Een product kan nog zo’n superfood zijn, als jij er niet goed tegen kunt, is het niet gezond voor jou. Buikpijn, hoofdpijn, vermoeidheid, migraine, uitslag, een opgeblazen buik, acné, slijmvorming, angst of depressie zijn allemaal reacties die je zou kunnen krijgen van een product.
Zonder rare toevoegingen
Kiwi&zo is helemaal voor pure, echte voeding. Dus zonder enge E-nummers, soja-lecithine, gehydrolyseerde wat dan ook, glucose fructosestroop en alles wat je niet in de natuur vindt. Bij veel van deze toevoegingen is al wetenschappelijk bewezen dat ze niet goed voor ons zijn, zoals glucose fructosestroop. Dit wordt in verband gebracht met depressies en allerlei leverproblemen. Ken je een ingrediënt niet? Eet het dan niet!
Natuurlijke omstandigheden
Hoe natuurlijker de omstandigheden waarin een product gegroeid is, hoe gezonder het is. Dus liever een biologische kip dan een plofkip. Maar biologisch zegt alleen maar dat ze vrije uitloop hebben gehad, niet preventief antibiotica hebben toegediend gekregen en biologisch voer kregen. Maar dit kan nog steeds maïs, soja en graan geweest zijn. Terwijl kippen groenvoer en beestjes eten als ze vrij rond lopen! Dus een biologisch kippetje dat op deze manier eet is nóg weer wat gezonder.
Traditioneel
Langzaamaan bewijst de wetenschap steeds meer waarom we van oudsher dingen doen. Kijk maar naar de solanine in aardappel. Dit is de stof die groene aardappels giftig maakt. Maar het zit ook in de schil, de bruine plekjes en zelfs in het gele vruchtvlees. Daarom schillen en koken we de aardappel van oudsher, zodat er zo min mogelijk solanine in de aardappel zit. Onze oma’s doen dit nog, maar tegenwoordig begint dit in ongebruik te raken. Wil je gezond eten? Kijk dan naar de tradities. Nog een paar voorbeelden:
- Van oudsher wordt brood gemaakt met een zuurdesem. Langzaam gerezen dus. Dit blijkt voor het minste fytinezuur te zorgen en dus aanzienlijk gezonder te zijn dan onze moderne gistbroden uit de supermarkt.
- Salade in de winter? Erwtensoep in de zomer? Onze oma’s moeten er niets van hebben. En met reden! In de winter heeft ons lichaam warme, stevige kost nodig. Salade koelt juist af, perfect in de zomer dus.
- Graan malen in Afrika. Je hebt vast wel eens zo’n documentaire gezien. Kansarme mensen die graan malen met een soort grote vijzel. En vervolgens het zeven zodat de vliesjes eruit gaan. Waarom zouden mensen met honger iets weggooien als dat niet hoeft? Omdat ze het niet lekker vinden? Natuurlijk niet, want honger maakt rauwe bonen zoet. Alle traditionele volkeren ontdoen tarwe van het vlies en maken dus witbrood. Maar tegenwoordig zeggen we dat het vliesje juist heel gezond is, want vezels, vitaminen en mineralen. Maar ook fytinezuur en darmproblemen. Hadden ze dan toch gelijk?
- Rauwe cacao? Het is tegenwoordig helemaal een hype. Maar waarom eten wij hier nu rauwe cacao terwijl de originele volkeren het brandden? Wederom fytinezuur. Ik ben dus ook nog huiverig met rauwe cacao en ben er nog niet van overtuigd.
Weken, kiemen, fermenteren… Het zijn allemaal ouderwetse technieken om de verteerbaarheid van producten te vergroten. Tegenwoordig gebeurt dit allemaal niet meer, en de gezondheidsproblemen nemen alleen maar toe. Toeval?
Ongemanipuleerd
Genetisch gemanipuleerd, Monsanto, waarschijnlijk heb je er wel eens iets van gehoord. In een laboratorium wordt het DNA van planten aangepast om het economisch interessanter te maken. Resistent tegen bestrijdingsmiddelen zodat zwaar vergif gebruikt kan worden die de honingbij uitroeit (en in ons lichaam komt), zodat de steel korter wordt waardoor het gewas steviger is en minder gevoelig voor noodweer, zodat de opbrengst per hectare hoger is (en de voedingswaarde per kilo minder is) en ons lichaam het niet meer als voeding herkent. Met de toename van genetisch gemanipuleerde gewassen neemt ook het percentage allergieën toe. 100 jaar geleden waren er geen mensen die allergisch waren voor maïs of soja! De meest beruchte gewassen (die je dus het liefst biologisch wilt kopen zodat het niet genetisch gemanipuleerd is) zijn maïs, soja en tarwe.
Zonder pakjes en zakjes
Pakjes en zakjes zijn economisch gezien heel erg interessant. Je neemt super goedkope ingrediënten als bloem, maïs, chemisch vervaardigde E-nummers en wat specerijen, stopt ze in een kant-en-klaar zakje en je plakt er een prijsje van een Euro op. Zo kan je ineens iets verkopen wat niemand nodig heeft! Er zitten geen calorieën in, geen vitaminen, geen mineralen… Je lichaam heeft het niet nodig! En toch koopt iedereen ze. Zelfs mensen die zeggen dat ze geen geld hebben om groente te kopen, kopen pakjes en zakjes. Applaus voor de marketingafdelingen van die fabrikanten. Wil je een maaltijd gezonder maken? Schrap dan het zakje en voeg wat kruiden of specerijen toe. Je lichaam én je portemonnee zal je dankbaar zijn. En rustig maar, je smaakpapillen zijn snel gewend aan de afwezigheid van smaakversterkers.
Zo min mogelijk geraffineerd
Hoe minder bewerkt een product is, hoe meer gezonde stoffen er nog inzitten. Ik zie je dus liever op een suikerbiet kauwen dan suiker eten 😉 Onze spijsvertering heeft vitaminen en mineralen nodig om te werken. Eigenlijk elk voedingsmiddel dat onbewerkt is komt met de vitaminen en mineralen die nodig zijn om het te verteren. Maar wanneer het geraffineerd is worden die stoffen eruit gehaald. Dan moet je lichaam ze uit haar eigen reserves halen. Eet dus liever groen steviablad dan druppels, liever honing of kokosbloesemsuiker dan kristalsuiker, liever olijven dan olijfolie, liever olijfolie dan sojaolie, liever sojaolie dan margarine (= 1 van de meest geraffineerde producten die er is).
Aanwezigheid van belangrijke stoffen
Naast de vraag of er niets ongezonds in zit, zijn er ook stoffen die juist wél goed zijn om toe te voegen aan een maaltijd. Natuurlijke probiotica, genezende kruiden zoals gember en kurkuma, voedingsmiddelen bomvol vetoplosbare vitamines (vis, orgaanvlees, eieren, rauwe zuivel), groene bladgroenten, felgekleurde groenten en fruit.
“Is dit gezond?”
Op de vraag of puntje puntje gezond is, is dus geen snel antwoord te geven. Maar met deze pijlers kun je de volgende keer dat je boodschappen gaat doen wel bewustere keuzes maken. En dan is 1 stapje beter al een hele overwinning! Laat je niet verlammen omdat je de allerbeste keuze wilt maken. Ooit kom je misschien op het punt van bio groenten en fruit uit eigen moestuin, grasgevoerd vlees, eieren van échte scharrelkippen en ga zo maar door. Maar zo niet, dan nog is elk stapje een stap in de goede richting!
Vind jij het lastig wat nou wel of niet gezond is?
